Achteruitkijkspiegel
22 km. per uur. Een kruissnelheid die je drie jaar geleden nog met twee vingers in je neus haalde. Regelmatig passeerde je leeftijdgenoten. ‘Die rijdt vast elektrisch’ hoorde je dan met gepaste trots. Toch liet de leeftijd zich gelden. De blik naar links bood steeds minder inzicht in de werkelijke verkeerssituatie. Dus een achteruitkijkspiegel. Niks mis mee. Hoewel: je treft ze bijna uitsluitend aan op kleuter- en seniorenfietsen. Met die aankoop zou je dus te hard van stapel lopen. Inmiddels nam de kruissnelheid met 20% af. Minder gefietst, conditie afgenomen. Zelfs met mooi weer haal je die daling niet in. En al helemaal niet op een elektrische fiets, ook niet de begeerlijke VanMoof.
Ter hoogte van een Boerenbond verloor onlangs een kennis, een nog jonge god, tijdens het rijden zijn voorwiel. De oogst: een kleine tien minuten buiten westen, een gebroken oogkas, een mitella en flinke schaaf- en kneuswonden. Geen helm. En dat in de week dat de media, moe van oorlogsgeweld, aandacht besteedden aan het aanzienlijke aantal doden langs ‘s-heren wegen. Doodsoorzaak: valpartijen met fatale hoofdwonden. Vooral ouderen waren het slachtoffer van al te jeugdige overmoed. De helm is nu gekocht. Binnenkort kan die bewonderd worden. Via de achteruitkijkspiegel.
-25 april-
Korte-Golf
Korte-Golf. Sommige Nederlanders kennen deze band nog van Radio Nederland. Wereldomroep. Op vakantie, op de camping. Om 10.00 u. nieuws, oproepen voor zoekgeraakte landgenoten en het weerpraatje van Jan Pelleboer. Radio was synoniem voor vrijheid. Op kostschool, stiekem in de chambrette of in de studiezaal. Daar ging het koptelefoontje via een hemdsmouw van linkeroor naar binnenzijde lessenaar. In je hoofd Radio Luxemburg op de middengolf. De ‘geconcentreerde houding’ in de studiezaal verraadde de ‘guilty pleasure’. Later was Radio Veronica hét alternatief voor de verouderde Hilversumse omroepen.
Die vrijheid wordt ernstig beperkt. FM gaat van de kabel, het aantal FM-zenders wordt minder en spriet- of draadantenne geven weinig geluidskwaliteit. Het alternatief is DAB+. Voordeel: mooi geluid. Nadeel: Beperkte zenderlocatie. Buiten het bereik van de zender heb je helemaal geen geluid meer. Alternatief: lokale radio!
In Rusland hebben de autoriteiten internetontvangst praktisch onmogelijk gemaakt. Daar heeft de BBC World Service wat op gevonden. Veel Russen hebben nog een radio-ontvanger met Korte-Golf. Zij schakelen daarop over. In West-Europa bepalen kabelbedrijven en de BigTech ook wie wat kan beluisteren. Maar ook wij kunnen overschakelen. Met die simpele FM-antennedraad kun je nog afstemmen op FM-kanalen. Zolang het duurt.
-15 mei-
Verkiezingsmarkt
Ga niet alleen canvassen. Kijk tijdens het flyeren mensen aan. Worden de ogen neergeslagen dan wil men geen folder. Laat die mensen met rust. Onze boodschap: ga stemmen en het liefst op ons.
In het winkelgebied waar de politieke markt wordt gehouden is het erg stil. Een collega heeft wat kruimels in de mondhoeken. Hij staat voor joker en zijn partij was gemakzuchtig in de raad. Lekker puh, maar vandaag is hij ook een collega. Koud, sobere presentaties en passanten die pogen ongezien tien kramen van politieke partijen te ontwijken. Geen kans. Aziatische expats doen dat niet, zij weten dat zij toch niet worden aangesproken. Oude inwoners reageren vaak anders dan in andere jaren. ‘We weten het al, al jaren’ heeft plaatsgemaakt voor ‘we weten het niet meer. Jullie willen allemaal hetzelfde, maar er gebeurt niets.’ Een mevrouw: “Ik zal toch niet op jullie stemmen. Jullie hebben overal een antwoord op. Dat is betweterig. En ik heb 22 jaar op een PvdA-man gestemd. Hij stierf drie weken geleden. Nu weet ik het niet meer. Kent u zijn opvolger? Vraagt u hem er bij? Wat aardig. Geef toch dat foldertje maar. Misschien ga ik toch stemmen, maar dan wel PvdA hoor!
-28 maart-
Buikspreekpop
“Eigenlijk voert Jan het woord in dit dossier. Hij heeft me zijn bijdrage ingefluisterd omdat hij verhinderd is”, legde de fractievoorzitter uit. “Ik voel me dus enigszins een buikspreekpop”. De gemeenteraad waardeerde het grapje, wetend dat zij niet op haar mondje gevallen is.
Even later was het woord aan haar fractiegenoot die verklaarde dat het zeker geen straf is voor zo’n mooie pop te mogen werken. Dat compliment werd verdeeld ontvangen. Mannen herkenden de humor van de oudgediende in de raad. Enkele vrouwen zagen het als een opmerking die niet kon. Op zijn hoogst een wat misplaatste grap. En de woordvoerder? Die hoorde er vertwijfeld van op. In ‘zijn tijd’ werkten hij en zijn twee fractiegenoten hecht samen. Wat de dames de geuzentitel “Edjes Angels” opleverde.
“Het is niet erg, maar het is niet meer van deze tijd”, zei zijn chef. En dat kwam hard binnen. Weg is de tijd dat het aanbieden van een jas, het openhouden van een autoportier, beschouwd werden als galant, charmant. De stoel aanschuiven op de juiste plek in het restaurant? Een compliment voor het kekke jurkje? Het schijnen ongewenste intimiteiten die grensoverschrijdend gedrag naderen. Het versieren van het momentum? Niet meer van deze tijd.
-3 maart-
Grensoverschrijdend gedrag
“Hallo. Kan ik hier zitten?” “Nee, dat kan niet. Sorry.” “Waarom niet, de stoel is toch leeg?” “Eigenlijk is de stoel al bezet.” “Oh? Ik ben woon hier sinds gisteren. M’n man is in november overleden. Toen ik verhuisde zeiden ze dat ik maar een leuke tafel moest zoeken. Deze leek me wel gezellig.” “Ja, we zagen je bezig, eergisteren. Jammer van je man.” “Hoe werkt het met de tafelindeling? Heeft iedereen een vaste plaats? Ik wist niet dat De Refter met gereserveerde plaatsen werkt.” “Dat niet, maar we hebben natuurlijk liever iemand van hier, die we nog kennen van vroeger. Op onze leeftijd is de kans groot dat binnenkort iemand zich aanmeldt, nog van de lagere school of zo. Die hebben we liever bij ons. Dat snap je toch wel? Het heeft niks met jou persoonlijk te maken”. “’Iemand van hier’? Ik woon hier al bijna 50 jaar.” “Dat is anders. Onze families kennen elkaar goed. Haar vader werkte nog onder die van mij. Dat voelt gewoon als familie.” “Jullie pikken plekken in, zoals vroeger op de camping aan het zwembad. Hier voel ik me niet welkom.” “Echt wel, maar wij hebben liever geen vreemd volk aan onze tafel.”
-14 februari-
Shoko
Soko is de naam van een Duitse crimi. Shoko is een huisartsenpost. Beide namen voelen ‘unheimisch’. De procesgang bij Shoko heeft iets Kafkaiaans. Je wordt niet badinerend, neerbuigend, vals empatisch te woord gestaan. De communicatie van deze noodpost is in orde. De goede vragen worden op de juiste wijze gesteld. De onderliggende boodschap is desondanks: u blijft weg. En wij ook. “Tja, als u dreigt 112 te bellen omdat u zegt de capsule niet kunt inslikken dan komen we wel.” Aan die toezegging waren al twee telefonische consulten voorafgegaan met achtereenvolgens verhoging van de doses en een capsule die niet zonder de blijvende aanwezigheid van derden mag worden ingenomen. En dan komt de oplossing van de kant van de hulpvrager: kan ik de pijnstiller ook vloeibaar krijgen? De Shoko-arts was blij met deze oplossing en stuurde een aangepast recept naar de apotheek. Vette pech: het drankje moet speciaal gemaakt worden. Dat kan niet in het weekend, domme dokter. De apotheker wist wel raad. De inhoud van de capsule kan ook met een zachte emulsie zoals yoghurt worden ingenomen.
‘Vorm volgt functie’ zeggen vormgevers. In zorgverlening zou dat niet anders moeten zijn. Niet de toon bepaalt de kwaliteit maar de oplossingsgerichtheid.
-5 februari-
Kapsalon Bolenius
Januari 1962. Tijd voor de kapper. Zo’n tien keer per jaar over de vaak donkere, altijd drukke tweebaansweg naar Tilburg. De salon lag in de Tuinstraat. Het kleine voorportaal was als een boudoir, ondanks de uitstalling van flessen berkenwater, scheerzeep en after shaves. Het indrukwekkende decolleté van mevrouw domineerde het winkeltje. Daarachter links een viertal kappersstoelen. De patron toonde het voorkomen van de belastingambtenaren, even verderop. Houding en gedrag waren onmiskenbaar van een chef. Verder een tweede kapper en een leerling: krullebol Jantje. Hij mocht mij doen. Rechts een flinke rij stoelen waarop aansprekende leden van de haute voilee uit de rijke wolstad: een landelijk bekende KVP-er, een textielbaron, de burgemeester. Daartussen tafels met “Het Nieuwsblad van het zuiden”, Kuifje, De Lach. Dat was toen.
Later kwam Wim, coupe Albert West. Hij is sedertdien mijn kapper, een halve eeuw. Behalve op de ochtend van de bruiloft. Bolenius zelf knipte en schoor. Wim waarschuwde een jaar later voor de verhuizing naar Zeelst, alwaar een nachtclub, een schietpartij. Hij plaagde niet. Die nachtclub was er wel. De inslag van de kogel ook, maar voltooid verleden tijd. Herenkapsalons lijken terug van weggeweest. Zonder boudoirs maar met yeards. Wim en ik overwegen het tiende lustrum te vieren.
-27 januari-
Het kan weer
“Het kan weer” ijlt nog na wanneer toch behoorlijk schuldig de deur wordt opengeduwd. 12.30 u. Zoals afgesproken is het Restaurant slechts gevuld met één lange tafel, zestien stoelen en de nodige ruimte daartussen. “Verdomme, mijn oortjes vergeten!” De clubkas heeft een luxe batig saldo. We treffen elkaar immers pas voor de vierde keer sinds februari 2020. Met het oog daarop en gezien de sombere vooruitzichten is het driegangenmenu naar believen uitgebreid tot vijf. Het wijnarrangement wordt volledig geconsumeerd. We zijn ditmaal immers dicht bij huis en je bent een kookclub, of je bent het niet. De lunch (in modern Nederlands ‘drunch’) wordt alle eer aangedaan. Mondkapjes kunnen ogen accentueren. Ondanks die afleiding worden de gerechten duidelijk en plezierig toegelicht.
De sfeer is gemoedelijk, haast sereen. Geen verkeerde grappen, vileine opmerkingen, maar gespreksstof van heren die het moment vieren. Een zieke kookmaat wordt benoemd.
Na de derde gang moet de eerste confrère opstappen, kleinkinderen komen logeren. 16.15 u. Twee leden nemen afscheid. Zij lopen het risico niet dat cartridges en stofzuigerzakken straks niet meer bereikbaar zijn. 16.55 u. De persconferentie is niet meer buiten de deur te houden. Wat binnenkomt is het besef dat de kookavond zodadelijk “weer niet kan”.
-20 december-
Bloedband
“Jef, je neef, is dood. Jules belde me deze week. Het is allemaal snel gegaan. Hij had net zijn 80e verjaardag gevierd toen hij voor een controle naar het ziekenhuis ging. Blaaskanker, terminaal. Een week later hebben ze afscheid van hem genomen. Raar, ik heb Jules in geen jaren gesproken. En Jef? Geen idee.”
“Je kunt moeilijk zeggen ‘veel te jong’. Met 75 voelt dat wel zo, al lig ik momenteel in bed. Flinke griep.”
We zaten er mee, mijn broer en ik. Je hebt familie en bovendien nog neven en nichten. Met die groep, toch de tweede lijn in de familie, heb je doorgaans weinig contact. Zelfs als je min of meer samen bent opgegroeid. Broers en zusters (ooms en tantes eigenlijk) konden het in dat geval goed met elkaar vinden. Desondanks ontstaat verwijdering. Andere school, andere wijk, andere carrière-ontwikkeling. Karakters kunnen teveel op elkaar lijken, botsen. De bloedband blijkt dan te dun. Je kent elkaar nog door een gedeeld verleden. Jef verhuisde naar ver weg, nooit meer gezien. Jules was “een eigenaardige” die je op afstand hield. En toch, bleef na het telefoontje en ondanks al die jaren een wat leeg gevoel. Je draait geschiedenis niet om.
-15 december-
O zo snel
Americo is niet meer. Althans, het Sinterklaasjournaal had het over “O zo snel”. Tja, zo klinkt het in het liedje ‘… op zijn paardje o zo snel’. Was Americo niet meer passend? Totaal geen vraag voor kleine kinderen. Evenmin als de hoeveelheid grijstinten in het gezicht van de veegpiet.
De oudste twee kleinkinderen zijn te logeren en op de leeftijd die je sinterklaas doet herbeleven. Een feest van herkenning ondanks de al jaren gebruikelijke afwezigheid van sint en piet in winkels. De dames voorzagen problemen met de (gas)haard. Hoe moet Piet naar binnen? Opa wist raad: ‘De sleutelpiet heeft voor zowat elk slot een sleutel’. ‘Nou, opa: van de sleutelpiet heb ik nog nooit gehoord.’
Het Sinterklaasjournaal meldde dat een tweeling tijdens het verstoppertje spelen twee pakjes had gevonden. Hun moeder vertelde dat het druk is met bezorgen en daarom vooraf wat pakjes verbergen soms nodig is.
De logees gaan enigszins gespannen naar de Lakenstraat. Daar wachtte het lijvige boek “Sinterklaas” van Charlotte Dematons; ondanks uitsluitend zwarte pieten een aanrader. ‘Nee, opa. Zwart bestaat niet’, zei de oudste. En jouw vriendje dan? ‘Logan is donkerbruin’. Haar overgrootvader zou trots zijn. Hij hield ook van de teint maron.
– 22 november –
Grand Hotel & Spa Gerardmer
Trolley’s die lawaaierig in smalle straten de avondrust wegrollen. Boetiekhotels, waar kamers aan grote kasten doen denken. De kast zelf maakt plaats voor de badcel. Een bankje aan het voeteneind voor twee kleine trolly’s. Eten om de hoek. Prima voor een city trip.
Dan het “Grand Hotel & Spa Gerardmer”. Een viersterrenhotel in de Vogezen waar de functie niet zozeer gericht is op slapen, maar vooral op verblijven. Een apart toilet, een zitje met twee (!) comfortabele stoelen en daartussen een tafeltje. Naast het bed alle ruimte voor ‘devices’, inclusief stopcontacten. Een kleine schrijftafel met map spreekt voor zich. Drie inpandige restaurants en een binnen-/buitenbad houden je binnen. Uiterst discreet speer je met je rugzak door de hall naar het monumentale trappenhuis. In die rugzak voedsel. Op de kamer lunchen kan hier echt niet. In het trappenhuis vertelt een ingelijst portret trots over een moedige Amerikaanse luchtmachtofficier die in de Eerste Wereldoorlog in het hotel aan zijn verwondingen overleed. Het hotel deed toen dienst als militair ziekenhuis. De historie leeft en geeft het hotel grandeur. Daar doen een gebrekkige WiFi en baddouchecombi niets aan af. ‘Gerardmer’ herinnert je er aan dat niet de bestemming maar de reis zelf het doel is.
-30 augustus-
Arrogant
Op bezoek bij een oude geliefde. “Frans” is intussen een probleem. Als na twee dagen drie zinnen er vlot uitkomen, krijg je een vriendelijke reactie die je maar moeilijk verstaat. Onwillekeurig gaan op zo’n moment de gedachten naar Kenny B: “Praat Nederlands met me”. Je pogingen worden nu gewaardeerd. Ooit was dat anders, sprak de terraskelner je aan in het “Engels”. We zijn in Frankrijk en komen tot de ontdekking dat ons beeld van dit land moet worden bijgesteld. Stoppen bij het zebrapad, geduldig wachten. De dame op leeftijd in haar kleine lingeriewinkel bevestigde de veranderingen en plaatste die in een Covid 19-perspectief: “Het is niet meer zo immens druk. Mensen geven elkaar de ruimte, aandacht. Toeristen en Fransen. Het is of we weten dat we een andere tijd ingaan.”
Even later een kleine betoging in het centrum. Franse wappies? Front National of de Partie Socialiste? Aan het uiterlijk waren ze niet te herkennen, aan hun borden ook niet. Wel zetten zij verplichte vaccinatie en beperking van de individuele vrijheid op een lijn. De toeschouwers namen afstand. Richting terras ging hun masker op. En weer af, na de bestelling. En daar bleek ook de spreekwoordelijk arrogante terraskelner verleden tijd.
-29 augustus-
Maaltijd rijden
Een andere dag maar dezelfde route, met één extra adres, dat ik als eerste nam. Wat later dan normaal kwam ik bij mijn favoriete adres. De thermische doos met warme gerechten gaat naar de keuken. Die van de vorige dag gaat weer mee terug. Nog even vragen hoe het gaat en bij haar is het altijd “Ik mag niet klagen”. Soms komt er keurig verwoord een loopzuivere en kritische kijk op de waan van de dag. “Tja. Die Peter R. Erg, maar ik vond hem soms wel eigenwijs, alsof hij alles wist.”
Vandaag ging het anders. Ik was nog niet uit de auto gestapt of er kwam een vriendelijk ogende man met rond postuur naar buiten. Niet-Brabanders zouden hem omschrijven als ‘Bourgondisch’.
“Rijden we de route dubbel?” “Nee, nee. Ik ben haar zoon. Ik zag u komen aanrijden en dacht ik loop vast naar buiten, dan hoeft u niet naar binnen”. “Dank, maar geen probleem hoor. U heeft een heel lieve moeder.” Drie seconden kunnen lang duren. “Ja…, ja…”. Brabanders gebruiken vaak tweemaal ja als zij eigenlijk iets anders bedoelen. “Nou ja, voor mij is zij in in ieder geval bijzonder aardig.” “Dat is nou precies wat ik bedoel”.
-25 juli-
Keuken Kampioen Divisie
Het had nogal wat voeten in de aarde. 5 Mille per tafel van vier! Kon je dat wel maken als gesubsidieerde instelling? Van de andere kant, we moeten wel zichtbaar zijn als school, zeker op een benefiet. Daar vind je de stageplekken voor je leerlingen. De docent economie wist het zeker. Dus weer een avond school, maar dan met een bijzonder randje.
Bijzonder was het. Nog maar net begonnen wees de presentator van het nieuwe eerste elftal op de ballonnen die met een draadje boven de tafels bungelden. Je mocht ze na de volgende act kapot prikken voor € 1.000. Als beloning kreeg de tafel een golden shower, zij het van papiersnippers. We wisten niet hoe snel we de ballon onder de tafel moesten werken. ‘We hebben tafel 21 vergeten, maar we brengen nog een ballonnetje, dan kan uw avond niet meer stuk.’
Dat kon wel. Bieden op twee tickets en overnachting in Parijs voor de Champions League. “Ik ga bieden”, zei de economieleraar. Hoe ver wil je gaan? “Heel ver. Ik ga met m’n zoontje. Desnoods bied ik € 1.700.” ‘Mag ik een eerste bieding? Tafel 1? Hoor ik € 3.000?’
Echt zichtbaar zijn we die avond niet geweest.
-10 juli-
Dejeuner
Merkwaardig: een kanon voor de voordeur van een restaurant met hoge aspiraties. Door Corona ging nieuw restaurant ‘Le Sable’ als het ware in fasen open. We hadden wat te vieren en dus naar Zandoerle. Naast de voordeur een ouderwetse dam naar een kolossale parkeerplaats die vanaf het terras aan het oog wordt onttrokken. Het toegangspad gaat door een koivijver. Die vijver doet denken aan toprestaurant Mei Wah, verderop in Veldhoven.
In de 40 jaar dat wij in Veldhoven wonen veranderde de voormalige boerderij meermaals van karakter. Van huiskamerrestaurant naar pannenkoekenhuis met uitgebreide kaart en nu weer eens een restaurant op niveau. Mooi weer, dus gingen we voor de lunch op het terras. De keuken kreeg vrij baan. De gerechten staan boven discussie. De jonge staf is op enkele punten nog wat weinig ervaren. Het zijn slechts schoonheidsvlekjes. Op de kaart: zwezerik en ganzenlever! Het begrip lunch is niet juist gekozen. Van het ontbijt, het petit dejeuner, hebben de Fransen niet veel begrepen. Het dejeuner daarentegen, zeg maar het middagmaal, is voor hen mogelijk nog belangrijker dan het diner.
Na tweeëneenhalf uur op dat terras begrijp je waarom. De airliners op de achtergrond waren er bij wijze van spreken stil van
– 28 juni –
Absoute
De absoute sluit de katholieke uitvaart af. De geestelijke zegent, bewierookt en besprenkelt de kist onder het uitspreken van gebeden. De absoute is bij wijze van spreken een goed woordje voor de overledene, gericht aan Petrus bij de hemelpoort. Dit onderdeel van de eredienst wordt nog steeds gewaardeerd. Nabestaanden vragen om een dergelijk ritueel, ook nu er haast geen priester meer voor handen is. Overigens is het nog maar de vraag of een handreiking vanuit de hemelpoort door iedereen in de aula zou worden gewaardeerd. Zoals we wel ouder willen worden maar niet ouder willen zijn, zo willen we allemaal naar de hemel, maar nu nog even niet.
We hechten aan herkenbare rituelen. Misschien dat daarom Mieke Telkamp sinds Corona haar rentree maakte in de aula met haar hit ‘Waarheen Waarvoor’. Bij gebrek aan een geestelijke plukt de uitvaartbegeleider een bloem van de baar, maakt zegenbewegingen en gaat voor in het Onze Vader en Wees Gegroet. In tegenstelling tot het eerste blijkt het gebed voor Maria voldoening bij iedereen te geven. Rituelen bieden houvast op moeilijke momenten.
Vernieuwing is er ook. De wedergeboorte van Mieke Telkamp wordt gestagneerd door runner up ‘Voor altijd’ van Danny Vera en André van Duin.
– 24 mei –
Vaccinrijden 1
“Dag meneer. Achterin zitten is goed, hoor. U vond het toch niet erg dat ik nog eens belde? Ik ben doodsbang. Het stelt niets voor, dat weet ik, maar toch. Gaat u niet mee naar binnen? Jammer. Ik vind het zo doodeng. Ja, ik zit hier mooi en centraal, al ljarenang. Met kennissen in de buurt. Toch denk ik soms aan verhuizen. Wel dichtbij: Haaren of Zuidlaren. Die kennissen zijn belangrijk hoor meneer, als vrouw alleen. Je maakt niet makkelijk afspraken met stelletjes. Zíj is bang dat ik hèm afpak. Soms komen mannen alleen. Zitten al na vijf minuten aan je arm. Daar ben ik niet van gediend, zeg ik dan. En dan zijn ze voor altijd weg.
Heeft u kinderen, meneer? Die van mij doen het goed, ze zijn allemaal drs. of zo. Die in Zuidlaren woont in zo’n Tiny House. Kent u die? Ze zijn klein, maar toch duur. Ook de kleinkinderen doen het goed, studeren allemaal door. Vandaag is een kleinkind jarig. Ja, ik word opgehaald en ook weer thuisgebracht. Meneer, rijdt U ook voor het tweede vaccin? Ja? Mooi dat dat kan. Uw benzinegeld. Het is goed zo, meneer. Het kost u ook tijd.